Przejdź do głównej treści

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

prof. dr hab. Jadwiga Waniakowa

prof. dr hab. Jadwiga Waniakowa

Magisterium (1988): Język statutu cechu ślusarskiego w Wilnie z drugiej połowy XVII wieku;

Doktorat (1997): Nazwy dni tygodnia w językach indoeuropejskich;

Habilitacja (2003): Polska naukowa terminologia astronomiczna;

Tytuł profesora (2013): Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne.

Główne kierunki zainteresowań naukowych:

Słowiańskie językoznawstwo diachroniczne, etymologia, kontakty językowe, geolingwistyka, dialektologia.

Działalność naukowa:

W swoim dorobku naukowym ma ponad 180 publikacji, w tym: 3 monografie autorskie, 11 zeszytów Słownika gwar polskich we współautorstwie, Słownik współczesnego języka polskiego (red. B. Dunaj, Warszawa 1997) we współautorstwie, Wyrazy francuskiego pochodzenia we współczesnym języku polskim (red. A. Bochnakowa, Kraków 2012) we współautorstwie, liczne mapy i komentarze do nich w Ogólnosłowiańskim atlasie językowym (OLA) i Atlasie Linguarum Europae (ALE) we współautorstwie, redakcje monografii zbiorowych i tomów atlasów oraz ponad 140 artykułów naukowych. Pracuje w dwóch międzynarodowych zespołach geolingwistycznych: ogólnoeuropejskim i ogólnosłowiańskim,  czego wynikiem są mapy atlasowe.

Była kierowniczką grantu związanego z Ogólnosłowiańskim atlasem językowym (OLA), którego wynikiem było przygotowanie i opublikowanie jednego z tomów atlasu (Общеславянский лингвистический атлас. Серия лексико-словообразовательная, t. 9: Человек, Kraków 2009.

Była członkinią międzynarodowej sieci ENeL (European Network of e-Lexicography) w ramach akcji COST (European Cooperation in Science and Technology), biorąc udział w pracach Working Group 4 (Lexicography and Lexicology from a Pan-European Perspective).

Uczestniczyła w grancie badawczym „Wielki słownik języka polskiego – kontynuacja” (WSJP). W jego ramach opracowała informacje o etymologii ponad 14 tysięcy wyrazów w tym słowniku.

Sporządziła kilka recenzji grantów dla Komitetu Badań Naukowych i jedną dla Grant Agency of the Academy of Sciences of the Czech Republic. Ma na koncie także kilkanaście recenzji w przewodach naukowych: profesorskich, habilitacyjnych i doktorskich.

Wygłaszała referaty na licznych konferencjach i kongresach zagranicznych, między innymi w Holandii, Niemczech, Francji, Austrii, Hiszpanii, Portugalii, Rosji, Albanii, Słowenii, Czechach, Bułgarii, Serbii, Macedonii,  Chorwacji, na Słowacji, Łotwie i Białorusi. Wygłaszała też wykłady na zaproszenie (Szwecja, Czechy).

Zorganizowała poza tym kilka międzynarodowych konferencji naukowych.

Była sekretarzem, a następnie wiceprzewodniczącą Rady Naukowej Instytutu Języka Polskiego PAN. W latach 2014-2016 była redaktorką naczelną czasopisma Polonica. Jest członkinią rady naukowej czasopisma Onomastica i członkinią kolegium redakcyjnego Języka Polskiego. W kadencji 2019-2022 była wiceprzewodniczącą Rady Dyscypliny Językoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim, obecnie pełni funkcję przewodniczącej tejże Rady.

Działalność dydaktyczna i kształcenie kadry:

Wypromowała 2 doktorów i 20 magistrów. W latach 2008-2012 była kierownikiem Studium Doktorskiego w Instytucie Języka Polskiego PAN. Jest członkinią Rady Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim (od 2019).

Prowadziła wykłady z zakresu językoznawstwa ogólnego i etymologii dla doktorantów w Instytucie Języka Polskiego PAN. Obecnie prowadzi zajęcia z etymologii dla doktorantów w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Pełnione funkcje (wybrane):

Wicedyrektor ds. naukowych Instytutu Języka Polskiego PAN (2012-2016);  dyrektor Instytutu Językoznawstwa na Wydziale Filologicznym UJ (2013-2019), dyrektor Instytutu Językoznawstwa i Przekładoznawstwa na Wydziale Filologicznym UJ (2019-2020), dyrektor Instytutu Językoznawstwa,  Przekładoznawstwa i Hungarystyki na Wydziale Filologicznym UJ (od 2020), kierownik Katedry Historii Języków i Językoznawstwa w Instytucie Językoznawstwa (2013-2019), kierownik Katedry Językoznawstwa Ogólnego i Indoeuropejskiego w Instytucie Językoznawstwa i Przekładoznawstwa (od 2019).

Członkostwa (aktualne):

Jest członkinią Międzynarodowej Komisji Etymologicznej przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów (od 2013) i Międzynarodowej Komisji Ogólnosłowiańskiego Atlasu Językowego przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów (od 2005), jest członkinią Komitetu Językoznawstwa PAN (w kadencji 2015-2019 była jego wiceprzewodniczącą), była członkinią Komitetu Słowianoznawstwa PAN (w kadencji 2015-2019), jest członkinią Komisji Językoznawstwa PAN (Oddział w Krakowie) i członkinią Komisji Słowianoznawstwa PAN (Oddział w Krakowie). Jest członkinią The International Society for Dialectology and Geolinguistics (SIDG), Polskiego Towarzystwa Językoznawczego oraz Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego.

Nagrody, odznaczenia, wyróżnienia:

2014 - nagroda Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk w dziedzinie językoznawstwa im. Kazimierza Nitscha za monografię pt. Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne;

2015 - Złoty Krzyż Zasługi nadany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej postanowieniem z 30 czerwca 2015 za działalność naukową.

Ważniejsze publikacje:

I. Monografie

  1. Nazwy dni tygodnia w językach indoeuropejskich, Kraków 1998.

  2. Polska naukowa terminologia astronomiczna, Kraków 2003.

  3. Polskie gwarowe nazwy dziko rosnących roślin zielnych na tle słowiańskim. Zagadnienia ogólne, Kraków 2012.

II. Artykuły

  1. „Les modes d’acceptations de šabbāt hébreu en tant que dénomination d’un jour de la semaine dans les langues indoeuropéennes”, [w:] Analecta Indoeuropaea Cracoviensia Ioannis Safarewicz memoriae dicata, ed. W. Smoczyński, Cracoviae 1995, s. 449-459.
  2. „Sobota jako ‘dzień Saturna’ w językach indoeuropejskich”, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, LI, 1995, s. 1-12.
  3. „Die Namen der Wochentage in den indogermanischen Sprachen”, Linguistica Silesiana, 20, 1999, s. 105-111.
  4. „Etymologia i semantyka słowiańskiego biegun i greckiego πόλος – geneza terminu naukowego”, [w:] Dzieje Słowian w świetle leksyki. Pamięci Profesora Franciszka Sławskiego, pod red. J. Ruska, W. Borysia, L. Bednarczuka, Kraków 2002, s. 215-222.
  5. „The Polish Astronomical Terminology of Foreign Origin”, [w:] Proceedings of the 3rd International Congress of Dialectologists and Geolinguists. Lublin 2000, v. I-II, ed. S. Warchoł, Lublin 2003, p. 429-437.
  6. „Z polskiej etymologii gwarowej: duhan w duhandziaku”, Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej, 38, 2002/2003, s. 61-69.
  7. The Forget-me-not, Vergißmeinnicht, ne-m’oubliez-pas, незабудка – a historical and etymological study”, [w:] Proceedings of the 4th International Congress of Dialectologists and Geolinguists, red. A. Timuška, Riga 2006, p. 527-534.
  8. „Mandragora and Belladonna – the Names of Two Magic Plants”, Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 124, 2007, p. 161-173.
  9. „O pochodzeniu czes. kníry ‘wąsy’”, Linguistica Brunensia, ročn. 58, seš. 1-2, Brno 2010, s. 217-223.
  10. Blajwas // blejwas – zagadkowa roślina lecznicza”, Język Polski, XCI 1, 2011, s. 41-44.
  11. „The origin of Slavic dialectal plant names”, Studia etymologica Brunensia 15: Theory and Empiricism in Slavonic Diachronic Linguistics, ed. I. Janyšková, H. Karlíková, Praha 2012, p. 69-78.
  12. “What the pencil and the sweet flag have in common or the migration of words and meanings”, Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis, 130, 2013, p. 317-325.
  13. Etymologiczny słownik gwar polskich – nowe zadanie w badaniach historyczno-porównawczych”, Polonica, XXXIII, 2013, s. 317-325.
  14. Kerygmat – czyli o modzie językowej w kościelnej odmianie języka”, Socjolingwistyka, XXIX, 2015, s. 219-226.
  15. „Jak badać pochodzenie i historię gwarowych nazw roślin?”, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego, LXXI, 2015, s. 289-298.
  16. „Nazwy roślin w Ogólnosłowiańskim atlasie językowym (OLA) jako materiał do badań nad fitonimią słowiańską”, Jezikoslovni zapiski, 22, cz. 2, 2016, s. 177-184.
  17. “Polish tatarka ‘Fagopyrum tataricum (L.) Gaertn.’ and ‘Fagopyrum esculentum Moench’  in a Slavic and European context”, [w:] M. Németh, B. Podolak, M. Urban (eds.), Essays in the History of Languages and Linguistics. Dedicated to Marek Stachowski on the occasion of his 60th birthday, Kraków 2017, p. 803-817.
  18. [współaut.] „Etymology in the Polish Academy of Sciences Great Dictionary of Polish”, Lexikos, 27, 2017, p. 597-608 [z P. Dębowiakiem i B. Ostrowskim].
  19. “Nazwiska w nazwach roślin”, Onomastica,  LXI/2, 2017, s. 401-412.
  20. “The problem of plant identification in etymological research on Slavic phytonymy”, in: Ilona Janyškova, Helena Karlikova & Vit Boček (eds.), Etymological research into Czech. Proceedings of the Etymological Symposium Brno 2017, 12–14 September 2017, Brno. Studia etymologica Brunensia vol. 22, Praha: Nakladatelství Lidové noviny, 2017, p. 459-470.
  21. „Polish dialectal wild herbaceous plant names against a Slavic and European background”, Dialectologia et Geolinguistica, 26, 2018, DOI 10.1515/dialect-2018-0005, p. 113-129.
  22. „Polskie nazwy gwarowe chabra bławatka, Centaurea cyanus L. na tle słowiańskim i europejskim”, Prace Filologiczne, LXXIV, 2019, s. 173-187.
  23. [współaut.] “Semantic Motivation of Plant Names as Part of their Etymology”, [w:] Alina Villalva, Geoffrey Williams (eds.), The Landscape of Lexicography, Lisboa 2019, p. 173-200 [z P. Dębowiakiem].
  24. „On the origin of the Polish word farmacja”, Linguistica Silesiana, t. 42, 2021, s. 95-106.
  25. „Próba usystematyzowania polskiej terminologii kosmonomastycznej”, Onomastica, t. 65, cz. 2, 2021, s. 75-86.